Sivas

Sivas, İç Anadolu’nun Doğusunda Yukarı Kızılırmak Vadisinin Kuzeyinde Kurulmuş Bir İldir. Hititler Döneminde Sivas M.Ö. 2000 Yıllarında Önemli Bir Yerleşim Yeri Olmuştur. Daha Sonra M.Ö 1200 Yıllarında Frigya’lıların Egemenliğine Girmiştir. Lidyalılar Zamanındaki Meşhur Kral Yolu da Sivas’tan geçmiştir, İlin İsminin Hitit Kavmi Olan Sibasip Kelimesinden Geldiği Rivayet Edilmektedir. Türkler, 1071 Malazgirt Zaferi İle Anadolu’yu Ve Sivas’ı Selçuklu Sultanı Alparslan’ın Komutanlarından Emir Danişment Gazi Sivas’ı Beyliğini Kurmuştur. Selçuklu Devletine Zaman Zaman Başkentlik Görevi Yapan Sivas O Dönemin En İyi Medeniyet Merkezlerinden Biri Olmuştur, Ve Dar Ül Ala Unvanını Almıştır. Sivas 13. Yüzyılın İkinci Yarısında İlhanlıların, 14. Yüzyıl Ortasında Ertna Beyliğinin,1381 Yılında Kadı Burhaneddin Devletinin, 1398 Yılında İse Osmanlı Devletinin Himayesinin Altına Girmiştir. 4 Eylül 1919’da Ulu Önder Atatürk’ün Başkanlığında Toplanan Sivas Kongresinde Önemli Kararlar Alınarak, Türkiye Cumhuriyetinin Temeli Atılmış Ve Sivas Türk Tarihinde Büyük Önem Kazanmıştır. Sivas’ın Merkez İlçeyle Birlikte 17 İlçesi, 46 Belediyesi, 1235 Köyü, 749 Mezrası Olup, İl Nüfusu: 755.091, İl Merkezi Nüfusu İse 251.776’dır. Yüz Ölçümü 28.488 Km^2dir. Kayseri, Yozgat, Tokat, Ordu, Giresun, Malatya, Erzincan, Kahramanmaraş İlleri İle Komşu Olan Sivas’ın Yurdumuzun Her Tarafı İle Kara Ve Demiryolu Bağlantısı Vardır.

Sivas’ın bilinen târihi Hititlere dayanır. Sivas ilinin topraklarının bulunduğu yerler, Anadolu’da ilk siyâsî birliği kuran Hitit İmparatorluğunun sınırları içinde kaldı. Hititler iç savaş ve iktidar kavgalarıyla yıkılınca, bu bölge Bâbil, Asurlular, Sami kavimleri ve kısa bir müddet Sakaların eline geçti. Hititlerden sonra Frigyalılar ve Lidyalılar Sivas’a hâkim oldular. Lidya komutanlarından Giges’in Ege, Mezopotamya ve İran arasındaki ticâret için yaptırdığı “Kral Yolu” Sivas’tan geçiyordu. Medler ve bilâhare Persler bu bölgeyi ele geçirdiler.

Makedonya Kralı İskender, Pers İmparatorluğunu yenerek ortadan kaldırınca, İran ve Anadolu, Makedonya Krallığı topraklarına katıldı. İskender’in ölümünden sonra bu bölge, merkezi Kayseri’de bulunan Kapadokya Krallığının eline geçti. Kuzeyde İran asıllı olup, Yunanlaşmış Pontus Krallığı ile yine İran asıllı olup Hıristiyanlaşmış Ermeni derebeylikleri bu bölgeyi ele geçirmek için zaman zaman saldırılarda bulundular.

M.Ö. 1. asırda Roma İmparatorluğu, Kapadokya ve Pontus Krallığını ve diğer küçük derebeyliklerini alarak Anadolu’yu Roma topraklarına kattı. Romalı kumandanlardan Pompe, Kapadokya’ya yerleşti ve Sivas’ın bulunduğu yere “Diyapolis” ismi verildi. M.S. 395 senesinde Roma İmparatorluğu ikiye bölününce; Anadolu gibi bu bölge de, Doğu Roma’nın (Bizans) payına düştü. Bu bölge zaman zaman Bizanslılarla Partlar ve onların yerine geçen Sâsânîler arasında savaşlara sebep oldu. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu Fâtihi ve Anadolu’da ilk Türk Devletinin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şahın kumandasındaki Türk Ordusu, Sivas’ı aldı. Bu şehri ve bölgeyi Artuk Bey ve Süleyman Şahın kumandanlarından dayısı Danişmend Gâzi fethetti.

Danişmendoğulları, Türkiye Selçukluları Devletine tâbi olarak 1095-1174 yılları arasında bâzan Kayseri bâzan da Sivas’ı başşehir yaparak saltanat sürdüler.

Selçuklu Sultanıİkinci Kılıçarslan, Danişmendoğullarına Batı Anadolu’da “Uç Beyi” olarak toprak verip onların beyliğine son verdi. Bundan sonra Sivas, Selçuklu Devletinin Konya ve Kayseri’den sonra üçüncü şehri ve eyâlet merkezi durumuna geldi. Sivas, Selçukluların bir ilim, sağlık ve sanat merkezi oldu. Selçuklulara tâbi ve merkezi Erzincan’da bulunan Mengücekoğullarının bir kolu, 1142-1252 arasında bugün Sivas’a bağlı olan Divriği’ye hâkim oldular.

On üçüncü asrın ikinci yarısında kurulan İlhanlılar, 1308-1335’e kadar Anadolu’ya hâkim oldular.

İlhanlıların merkezi Sivas’ta olmak üzere bir umûmî vâlisi bulunurdu. İlhanlı Hakanlığının temsilcisi ve Uygur Türklerinden Alâeddîn Eretna Bey, 1335’te Bağımsızlığını îlân etti. Eretna Beyliği, 1335-1380 yılları arasında başşehir olarak bâzan Sivas ve bâzan da Kayseri’yi kullandılar. 1380’de kısa bir müddet sonra Selçuklu Sultanıİkinci Mes’ud’un torunu Melik Rükneddîn Kılıç Arslan tahta geçtiyse de, Sultan ünvanı ile Kâdı Burhâneddîn, Eretna toprakları üzerinde, 1390’a kadar devam eden bir devlet kurdu. 1398’de Kâdı Burhâneddîn öldürülünce, Sivas toprakları Osmanlı Devleti hâkimiyetine girdi.

1400’de Timur, Sivas’ı ele geçirdi. Bilâhare Çelebi Mehmed, şehri 1403’te geri aldı. Divriği Memlûklerde, Koyulhisar Akkoyunlularda kaldı. Sivas’ın tamâmıFâtih Sultan Mehmed Han ve torunu Yavuz Sultan Selim Han tarafından Osmanlı Devletine katıldı. Evliya Çelebi, tahıl ambarı olan Sivas için şehirlerin anası dendiğini kaydeder.

Osmanlı devrinde Sivas eyâlet merkezi oldu. Tanzimat’tan sonra da bu eyâlet merkezliği devam etti. Sivas, 1400’de Timur Hanın buraları almasından sonra istilâ görmemiş bir şehirdir.

İstiklâl Harbinde, Erzurum Kongresinden sonra Türkiye çapında Sivas Kongresi 4-11 Eylül 1919’da bu şehirde Mekteb-i Sultânî’de toplanarak Atatürk’ün önderliğinde Millî Mücâdelenin esasları tespit edildi. Sivas, Türk İstiklâl Savaşının ve Türkiye Cumhûriyetinin temellerinin atıldığı yakın târihimizde de mühim roller oynamış bir târih şehrimizdir. Cumhûriyetin îlânından sonra eyâlet merkezi teşkilâtı kalkınca Sivas il (vilâyet) olmuştur.

K r o n o l o j i k S i v a s T a r i h i

MÖ 7000-5000 Sivas’ta İlk yerleşim dönemi

MÖ 1600-884 Hititler dönemi

MÖ 800-695 Firigler dönemi

MÖ 700-546 Lidyalılar dönemi

MÖ 550-332 Persler dönemi

MÖ 333-MS 17 Kapadokya dönemi (Makedonyalılar)

17-395 Romalılar dönemi

395-1075 Bizanslılar dönemi

658 Sivas’ın Emevilerin eline geçmesi

1059 Sivas’ın Türkler”in eline kısa bir dönem için geçmesi

1071 Danşmentliler (1080-1175 Beylik Merkezi)

1143 Yağıbasan’ın Sivas’a egemen olması

1175 Sivas’ın Selçuklular”ın eline geçmesi (1220 Başkent)

1197 Sivas Ulu Cami”nin yapılması

1224 Sivas Kalesi surlarının 1. Alaattin Keykubat tarafından yaptırılması

1232 Moğollar’ın Sivas’a saldırısı

1243 Sivas’ın Moğolla”ca yağmalanması

1256-1353 İlhanlılar dönemi

1271 Gökmedrese, Çifte minare ve Şifahiye Medreselerinin yapımı

1343 Sivas’ta Eretna Beyliği”nin kurulması (Beylik Merkezi)

1378 Kadı Burhanettin’in Eratna Beyliği”nde vezir olması

1381 Sivas’ta Kadı Burhanettin Devletinin kurulması (Beylik Merkezi)

1383 Sivas surlarının Kadı Burhanettin tarafından onarılması

1388 Memluklular”ın Sivas’ı kuşatması

1389 Sivas’ın Osmanlılar’ın hakimiyetine geçmesi

1400 Timur’un Sivas’ı istilası

1418 Çelebi Mehmet’in Sivas kalesini ve şehri onarması

1473 Fatih’in Sivas’a gelmesi

1472 Akkoyunlular”ın Sivas’ı yağmalaması

1512 Yavuz Sultan Selim’in Sivas’a gelmesi

1516 Sivas’ın “Eyalet-i Rum” olarak Genel Valilik olması

1533 Kanuni’nin Sivas’a gelmesi

1564 Meydan Cami’sinin yapılması

1868 Sivas’ın il oluşu

1878 Sivas’ta ilk matbaanın kuruluşu

1908 Ziyabey Kütüphanesi”nin açılışı

1919 Atatürk’ün Sivas’a ilk gelişi (27 Haziran)

1919 Sivas Kongresi (4 Eylül)

1919 “İrade-i Milliye” Gazetesi”nin yayını

1927 Sivas’ta ilk kazı ve araştırmanın Vander Osten tarafından yapılması

1930 Sivas-Ankara demir yolu hattının açılması (30 Ağustos)

1932 Sivas-Samsun demiryolunun açılması

1932 Sivas elektrik şebekesinin kurulması

1934 Tavra deresine elektrik santralının kurulması

1938 Divriği Demir-Çelik madenlerinin işlemeye açılması

1939 DDY Cer Atölyesi”nin kurulması

1943 Çimento Fabrikası”nın hizmete girmesi (6 Haziran)

1950 Ulaş Devlet Üretme Çiftliği”nin kurulması (l Mart)

1953 Sivas Numune Hastanesi”nin kurulması

1955 Sivas SSK Hastanesi”nin hizmete girmesi

1963 Sivas içme suyu şebekesinin kurulması

1966 Sivas Havaalanı”nın yapılması

1967 İl Halk Kütüphanesi”nin yapılması

1972 Sidaş İplik Fabrikası”nın kurulması

1973 Sivas Tıp Fakültesi”nin hizmete girmesi (29 Ekim)

1979 Sivas Beton Travers Fabrikası”nın üretime başlaması

1982 Cumhuriyet Üniversitesi”nin açılması

1985 Sivas Hazır Giyim Fabrikası”nın kuruluşu

1987 Sivas Demir-Çelik Fabrikası”nın açılması

1989 Kangal Termik Santrali”nin açılışı

1990 Kılıçkaya Hidro Elektrik Santrali”nin açılışı

1992 Gazibey Barajı”nın açılışı

1993 Hanlı-Bostankaya arası çift hatlı demiryolunun açılışı

1993 4 Eylül Barajı inşaatının başlaması

1997 Sivas Devlet Tiyatrosu’nun açılışı

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir